BIỂU HIỆN VÀ NHỮNG HẬU QUẢ CỦA CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN

Chủ nghĩa cá nhân xuất hiện ở mọi giai đoạn, tồn tại cả trong thời chiến lẫn thời bình. Chủ nghĩa cá nhân thay đổi cách thức tồn tại tùy theo điều kiện quản lý xã hội, chỉ khi ý chí chính trị cao, thống nhất trong hệ thống; các quy định trong hệ thống pháp lý khoa học, chặt chẽ; các phương pháp quản lý, điều hành minh bạch thì chủ nghĩa cá nhân mới bị thu hẹp, đẩy lùi, ngược lại thì nó nảy nở, lây lan. Chủ nghĩa cá nhân với những biểu hiện đa dạng, luôn biến hóa khôn lường, “muôn hình vạn trạng”, bởi thế, có nhiều người mơ hồ cho rằng đó là căn bệnh người khác mắc phải, còn mình thì không.

Sự nguy hại của chủ nghĩa cá nhân được Chủ tịch Hồ Chí Minh cảnh báo: "Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân". Người cho rằng, chừng nào còn chủ nghĩa cá nhân nó sẽ "ngăn trở" người cán bộ, đảng viên phấn đấu vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng, của dân tộc, làm mất lòng tin cậy của dân với Đảng. Xét đến cùng dẫn tới sự suy thoái, biến chất, làm giảm sức chiến đấu trong Đảng đó chính là chủ nghĩa cá nhân: "do cá nhân chủ nghĩa mà mất đoàn kết, thiếu tính tổ chức, tính kỷ luật, kém tinh thần trách nhiệm, không chấp hành đúng đường lối, chính sách của Đảng và của Nhà nước, làm hại đến lợi ích của cách mạng, của nhân dân" và cũng "do cá nhân chủ nghĩa mà ngại gian khổ, khó khăn, sa vào tham ô, hủ hóa, lãng phí, xa hoa. Họ tham danh trục lợi, thích địa vị quyền hành. Họ tự cao, tự đại, coi thường tập thể, xem khinh quần chúng, độc đoán, chuyên quyền. Họ xa rời quần chúng, xa rời thực tế, mắc bệnh quan liêu mệnh lệnh. Họ không có tinh thần cố gắng vươn lên, không chịu học tập để tiến bộ".

Ở nước ta trong giai đoạn hiện nay, chủ nghĩa cá nhân biểu hiện dưới nhiều hình thức hết sức tinh vi, nhưng thường thể hiện trước hết ở lối sống buông thả, hưởng thụ, vì lợi ích cá nhân vị kỷ, tìm mọi cách, bằng mọi giá thực hiện cho bằng được ý đồ cá nhân, coi tập thể, tổ chức, coi sự thành bại của công việc ở dưới lợi ích cá nhân. Tiếp đó là tác phong hách dịch, độc đoán trong sinh hoạt và điều hành, nhất là của người đứng đầu. Hách dịch, độc đoán không đơn giản chỉ thể hiện ở thái độ nóng nảy, quát nạt mà còn ở cả sự khôn khéo, tinh vi hơn, ở những lời mềm dẻo, nhũn nhặn, thậm chí là “sẵn sàng lắng nghe”, nhưng quyết định ngược lại. Tác phong độc đoán bao giờ cũng gây tai hại cho tổ chức nhưng có lợi cho cá nhân. Sau hách dịch, độc đoán là bệnh bè phái, lợi ích nhóm, gây mất đoàn kết... Bè phái là hiện tượng mang tính tiêu cực xét theo nguồn gốc, động cơ hình thành, bởi đó là kết quả của sự cấu kết của một nhóm người trong tổ chức với mục đích chi phối nhận thức và hành vi của tổ chức, đem lại lợi ích cho một nhóm người, bất chấp sự nguy hại đến tập thể, đến lợi ích chính đáng của tổ chức, cộng đồng... 

Do tác động của kinh tế thị trường, lối sống vị tiền dần phổ biến trong xã hội đã khiến một bộ phận cán bộ, công chức tìm mọi cách để kiếm tiền, tham ô, tham nhũng rồi dùng đồng tiền để hối lộ, chạy chức, chạy quyền, chạy tội, chạy tuổi, chạy bằng cấp, chạy khen thưởng,... để chi phối các quan hệ khác. Trong những năm qua, những biểu hiện trên không giảm đi mà ngày càng có xu hướng gia tăng và tính chất ngày càng nghiêm trọng. Tình trạng này không chỉ tiếp tay cho các thế lực thù địch đẩy mạnh âm mưu "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ mà còn trực tiếp gây chia rẽ, mất đoàn kết trong Đảng, giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng. Thực tế cho thấy, ở những người có chức vụ, quyền hạn thấp, chỉ có một hoặc một số biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, hậu quả gây ra cũng vừa phải, mức độ ảnh hưởng không lớn. Nhưng càng ở những người có chức vụ cao, quyền hạn lớn, khi sa vào chủ nghĩa cá nhân lại có nhiều hành vi gây hậu quả khó lường, thậm chí làm lũng đoạn cả một tổ chức, gây cản trở sự phát triển chung của đất nước. Các biểu hiện, hành động của người có tư tưởng chủ nghĩa cá nhân đều liên quan đến nhau, là tiền đề và hệ quả của nhau.