VÌ SAO LÀN SÓNG BIỂU TÌNH “ÁO VÀNG” LẠI ĐỒNG LOẠT BÙNG NỔ Ở CHÂU ÂU?

Nhiều nhà bình luận quốc tế cho rằng, những thập kỷ gần đây, việc biểu tình, bạo động nổ ra ở nơi này, nơi kia không phải là việc “mới lạ” ở châu Âu, nhưng biểu tình đồng loạt bùng nổ ở nhiều nước như phong trào “áo vàng” vừa qua thì thực sự là vấn đề “đáng lo ngại”. Phân tích các yêu sách mà người biểu tình đưa ra, như: đòi cải thiện cuộc sống, đảm bảo an sinh xã hội, nhất là thái độ “giận dữ” của họ đối với các chính sách “không hợp lòng dân” của chính phủ, có thể thấy, tầng lớp trung lưu và những người lao động ở nhiều nước châu Âu đang “bất bình” sâu sắc với giới cầm quyền nước họ. Phong trào “áo vàng” vì thế trở thành “mồi lửa” châm ngòi để nó “nổ bung” thành làn sóng biểu tình dữ dội ở hàng loạt nước thuộc châu lục này. Kết quả các cuộc thăm dò cho thấy, người biểu tình ở châu Âu “bất bình” về nhiều lĩnh vực “nổi cộm” của đất nước:

Một là, sự phân hóa giàu nghèo, tình trạng bất công trong xã hội đã đến mức “báo động”. Nhiều đánh giá quốc tế cho biết, những năm gần đây, sự chênh lệch về mức thu nhập của người dân ở các nước EU là rất lớn. 20% dân số có thu nhập cao nhất có tài sản gấp hơn 5 lần so với 20% dân số có mức thu nhập thấp nhất; 1% người giàu nhất nắm giữ tới 20% của cải. Trên thực tế, tầng lớp người giàu có cuộc sống vương giả, trong khi tầng lớp công nhân và người lao động có mức thu nhập chỉ khoảng 1.500 euro/tháng - mức thu nhập được coi là chỉ “đủ sống”. Một bộ phận không nhỏ người lao động tự do thì phàn nàn rằng, họ phải rất vất vả mới kiếm đủ tiền để thuê nhà và trang trải sinh hoạt. Số đông người về hưu ca thán, khoản “lương hưu” của họ quá “còm” so với biến động giá cả trên thị trường. Họ đòi chính phủ tăng “lương hưu” và đảm bảo các phúc lợi xã hội mà họ phải được hưởng. Tầng lớp nông dân thì bức xúc với việc các vùng nông thôn, vùng xa xôi, hẻo lánh của họ không có các dịch vụ tốt về giao thông, y tế, giáo dục - đào tạo,… so với thủ đô và các vùng đô thị. Tầng lớp thanh niên ở các khu vực nông thôn nói rằng, họ ít có cơ hội để vào các trường đại học và tìm việc làm so với thanh niên ở khu vực thành thị. Những năm gần đây, tỷ lệ người thất nghiệp ở nhiều nước tuy có giảm, nhưng vẫn ở mức khoảng 10% và tỷ lệ người thất nghiệp ở lứa tuổi thanh niên vẫn ở mức cao. Trong đó, thanh niên hư hỏng, vướng vào tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật ở khu vực nông thôn cũng cao hơn ở khu vực thành thị, v.v.

Hai là, giảm lòng tin vào các chính sách của chính quyền. Phải nói rằng, từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai, các nước EU có một giai đoạn dài phát triển “thịnh vượng”: kinh tế tăng trưởng cao, khoa học - công nghệ phát triển hiện đại, thu nhập và đời sống của đại đa số nhân dân ở mức khá giả với nhiều phúc lợi xã hội “đáng mơ ước”. Tuy nhiên, từ thập niên 80 của thế kỷ XX, khủng hoảng tài chính, kinh tế, nợ công diễn ra liên miên, đẩy kinh tế các nước EU lâm vào suy thoái. Chính phủ các nước EU đã đề ra rất nhiều chính sách phục hồi, nhưng như họ thừa nhận, vẫn chưa thể khắc phục được cái gọi là “những khuyết tật cố hữu” của nền kinh tế tư bản; tỷ lệ nợ công và nợ chính phủ vẫn ở con số rất cao. Tình hình đó, buộc chính phủ nhiều nước EU phải thực hiện những giải pháp “vạn bất đắc dĩ” là cắt giảm mạnh các phúc lợi xã hội, cái mà một thời họ vẫn tự hào là “ưu việt” của Tây Âu; đồng thời, tăng các loại thuế đánh vào “hầu bao” của người lao động. Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng người giàu thì ngày càng giàu hơn; người lao động, kể cả tầng lớp trung lưu thu nhập không tăng hoặc tăng không đáng kể nhưng phải gánh ngày càng nhiều các loại thuế, nên đời sống khó khăn hơn. Từ cuộc sống khá giả trước đây, nay “phú quý ngày càng giật lùi” khiến cho đại đa số người lao động ở nhiều nước EU “chán nản”, giảm lòng tin, “bất mãn” với năng lực lãnh đạo của chính quyền. Người dân Pháp “quá thất vọng” và gọi Tổng thống E. Ma-crông là “tổng thống của người giàu” khi Ông quyết định cắt giảm “thuế thu nhập” cho giới thượng lưu, khiến “kho bạc” chính phủ bị giảm khoảng 3,5 tỷ euro. Để bù ngân sách thiếu hụt, Ông lại “quá khinh xuất và độc đoán” khi quyết định tăng các loại thuế mà tầng lớp lao động là những người bị ảnh hưởng nhiều nhất. Trong đó, quyết định tăng thuế môi trường đối với xăng dầu đã “châm ngòi” cho một làn sóng “phản kháng dữ dội” ở Pháp và khắp châu Âu. Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy, tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Pháp E. Ma-crông đã tụt dốc “thê thảm”, từ mức trên 80% khi mới cầm quyền xuống còn dưới 20% hiện nay.

Đánh giá một cách khách quan, toàn diện quá trình hình thành và phát triển của EU, chính khách nhiều nước cho rằng, làn sóng biểu tình của phong trào “áo vàng” hoàn toàn không phải là “bộc phát”, mà là hệ quả tất yếu của những mâu thuẫn cố hữu đã được tích tụ trong lòng xã hội các nước EU từ nhiều thập kỷ qua. Phong trào “áo vàng” chỉ là “giọt nước làm tràn ly” và làn sóng khổng lồ người biểu tình đang “khốn khó trong lo toan cuộc sống”, cùng với các thể chế “yếu kém”, “bất lực” của các nước EU hiện nay cũng chỉ là những “nạn nhân đáng thương” mà thôi.