CÔNG CUỘC CẢI TỔ Ở LIÊN XÔ ĐÃ DIỄN RA NHƯ THẾ NÀO?

 

Cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1973 báo hiệu một cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu bắt đầu, đòi hỏi các quốc gia trên thế giới phải đổi mới, thích nghi về kinh tế, chính trị, xã hội… Trong bối cảnh đó, Liên Xô chậm thích ứng, chậm sửa đổi dẫn đến lâm vào tình trạng “trì trệ”, “tiền khủng hoảng”.

Tháng 3 năm 1985, M.Goocbachốp được bầu làm Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô. Tại Đại hội lần thứ 27 Đảng Cộng sản Liên Xô, Goocbachốp đưa ra chủ trương cải tổ với đường lối “đẩy mạnh sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước” (Chiến lược tăng tốc) rất được nhân dân kỳ vọng, nhằm đưa đất nước thoát ra khỏi tình trạng khủng hoảng và xây dựng một chủ nghĩa xã hội dân chủ, nhân văn đúng như bản chất của nó.

 Mục tiêu cải tổ rất tốt đẹp, được nhân dân chờ đợi, song trong gần 6 năm tiến hành cải tổ, do không lường hết khó khăn, thiếu sự chuẩn bị chu đáo nên công cuộc cải tổ đi vào bế tắc, hậu quả là nền kinh tế tụt hậu. Năm 1989, tổng sản phẩm quốc dân giảm 4-5%, năng suất lao động xã hội giảm 2,5%… Trước tình hình đó, ban lãnh đạo Liên Xô vội chuyển sang cải tổ chính trị cực đoan, đến mức chấp nhận chế độ đa đảng, thiết lập chế độ Tổng thống (1990). Lợi dụng tình hình đó các thế lực chống phá chủ nghĩa xã hội, một số nước cộng hòa đòi ly khai. Đất nước Liên Xô rơi vào khủng hoảng toàn diện, công cuộc cải tổ bị trượt ra khỏi mục tiêu chủ nghĩa xã hội.

Ngày 19 tháng 8 năm 1991, một số người lãnh đạo Đảng và nhà nước Xô viết tiến hành đảo chính lật đổ Tổng thống M. Goocbachốp. Cuộc đảo chính thất bại. Trở lại nắm quyền, Goocbachốp đình chỉ hoạt động của Đảng Cộng sản Liên Xô (9-1991), Quốc hội bãi bỏ Hiệp ước Liên bang năm 1922. Theo sáng kiến của 3 nước cộng hòa (Nga, Ucraina, Bêlarut) ngày 21 tháng 12 năm 1991, 11 nước cộng hòa ký hiệp ước giải thể Liên Xô và chính thức tuyên bố thành lập Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG). Ngày 25 tháng 12 năm 1991, Goocbachốp từ chức Tổng thống, lá cờ đỏ búa liềm bị hạ xuống, Liên bang Xô viết chính thức bị tan vỡ.