SỰ SỤP ĐỔ MÔ HÌNH CHỦ NGHĨA XÃ HỘI HIỆN THỰC Ở CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU VÀ LIÊN XÔ LÀ DO NHỮNG NGUYÊN NHÂN CHỦ YẾU NÀO?

 

 Nguyên nhân sâu xa: Do nhận thức và vận dụng một cách giáo điều, máy móc những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin; chủ quan duy ý chí muốn nhanh chóng có ngay chủ nghĩa xã hội, nên đã xóa bỏ các hình thức sở hữu trung gian, ồ ạt công hữu hóa trong khi lực lượng sản xuất còn thấp, trình độ quản lý còn hạn chế. Mô hình này đã tuyệt đối hóa cơ chế kế hoạch hóa tập trung cao, gần như từ bỏ nền kinh tế hàng hóa, cơ chế thị trường, thực hiện chế độ bao cấp tràn lan, triệt tiêu tính chủ động, sáng tạo của người lao động. Điều đó trái với quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất.

Nguyên nhân chủ yếu, trực tiếp: Trong cải tổ, Đảng Cộng sản Liên Xô đã mắc những sai lầm nghiêm trọng về đường lối chính trị, tư tưởng và tổ chức. Đó là đuờng lối hữu khuynh, cơ hội và xét lại, xa rời những nguyên tắc của chủ nghĩa Mác - Lênin. Cuộc cải tổ ở Liên Xô bắt đầu từ năm 1986 đã kết thúc trong sự đổ vỡ hoàn toàn vào năm 1991. Đường lối cải tổ ở Liên Xô thực chất là đường lối trượt dài từ cơ hội hữu khuynh đến xét lại, từ bỏ hoàn toàn chủ nghĩa Mác - Lênin. Những người lãnh đạo cải tổ lùi dần từng bước, thậm chí ngày càng công khai tuyên bố từ bỏ những mục tiêu xã hội chủ nghĩa mà họ từng hứa hẹn, từ bỏ chủ nghĩa Mác - Lênin, từ bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng cộng sản.

Chủ nghĩa đế quốc đã can thiệp toàn diện, vừa tinh vi, vừa trắng trợn, thực hiện được “diễn biến hòa bình” trong nội bộ Liên Xô và các nước Đông Âu. Chúng thường xuyên tiến hành một cuộc chiến tranh cả về phương thức vũ trang và phi vũ trang để chống chủ nghĩa xã hội, mà mũi nhọn là Liên Xô. Các thế lực chống chủ nghĩa xã hội ở bên ngoài luôn theo sát và tìm mọi cách để lái quá trình cải tổ về tư tưởng, chính trị và tổ chức theo ý đồ của chúng.