MỘT SỐ KHÓ KHĂN, THÁCH THỨC TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Cùng với những thuận lợi, thời kỳ quá độ lên CNXH ở Việt Nam hiện nay cũng đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức. Đảng ta đánh giá: “Tình hình thế giới và trong nước có cả thuận lợi, thời cơ và khó khăn, thách thức đan xen, đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới nặng nề, phức tạp hơn đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Trước hết, nước ta quá độ đi lên CNXH có xuất phát điểm thấp, từ một nước thuộc địa nửa phong kiến, một xã hội nông nghiệp lạc hậu, chưa trải qua thời kỳ tư bản chủ nghĩa nên hầu như chưa có những tiền đề cơ bản cho sự ra đời của CNXH; tình hình kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, lực lượng sản xuất rất thấp; có không ít tàn dư của chế độ thực dân, phong kiến để lại. Thêm vào đó, mấy chục năm kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và chiến tranh biên giới đã để lại hậu quả nặng nề cho đất nước, còn ảnh hưởng lâu dài về sau.

Nước ta vẫn đang đối mặt với những nguy cơ, thách thức: “Bốn nguy cơ mà Đảng ta đã chỉ ra còn tồn tại, có mặt còn gay gắt hơn. Nguy cơ tụt hậu, rơi vào bẫy “thu nhập trung bình” còn lớn. Có biểu hiện chưa quan tâm đúng mức bảo đảm phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa; phát triển văn hoá, bảo đảm phúc lợi xã hội, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội trong phát triển kinh tế thị trường; chưa bảo đảm phát triển tổng thể, đồng bộ các vùng, miền, địa phương theo lợi thế so sánh và phát huy điều kiện kinh tế - xã hội đặc thù”. Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng đạt một số kết quả tích cực nhưng còn những vấn đề đặt ra. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng chỉ rõ: “Tham nhũng, lãng phí, quan liêu, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ cũng như những mâu thuẫn xã hội còn diễn biến phức tạp”. Điều đó đã làm giảm sút niềm tin của một bộ phận nhân dân vào Đảng và Nhà nước và chính quyền các cấp. Chúng ta tiếp tục phải chủ động phòng, chống những biểu hiện xa rời mục tiêu CNXH, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” có thể làm chệch hướng XHCN. Cùng với đó, các thế lực thù địch, phản động đã và đang chống phá cách mạng nước ta cả về nhiều mặt hòng làm suy yếu sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý Nhà nước. Chúng tuyên truyền, kích động tư tưởng ly khai, “tự trị” ở các vùng dân tộc thiểu số nhằm phá vỡ sự thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ nước ta., chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Đảng ta chỉ rõ: “Các thế lực thù địch tiếp tục tăng cường chống phá Đảng, Nhà nước và đất nước ta. Bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, giữ vững môi trường hoà bình, ổn định và thích ứng với biến đổi khí hậu là yêu cầu cấp thiết, đồng thời là những thách thức rất lớn đối với nước ta trong thời gian tới”.

Trong thời kỷ đổi mới, mặc dù đã đạt được những thành tựu quan trọng nhưng: “Nền kinh tế phát triển chưa bền vững, còn nhiều hạn chế, yếu kém, đứng trước nhiều khó khăn, thách thức mới do tác động của đại dịch Covid-19 và khủng hoảng kinh tế toàn cầu gây ra”. Sức cạnh tranh của nền kinh tế không cao, độ mở ngày càng lớn và đang chịu ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu. Nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với các nước trong khu vực và trên thế giới còn đặt ra. Cho nên, nước ta cần tranh thủ xu thế hội nhập và toàn cầu hóa, tiếp tục chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, tận dụng các yếu tố tích cực về vốn, công nghệ, xuất khẩu để phát triển kinh tế; gắn tăng trưởng kinh tế với đảm bảo công bằng xã hội.

Trên lĩnh vực văn hóa - xã hội, một số vấn đề bức xúc nảy sinh trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa còn chậm được giải quyết. Tình trạng suy thoái đạo đức xã hội với nhiều tệ nạn diễn biến phức tạp như: nghiện hút chất ma túy, mại dâm, buôn bán phụ nữ và trẻ em, lối sống thực dụng, đề cao đồng tiền... Bản sắc văn hóa dân tộc có nguy cơ bị phai nhạt. Tỷ lệ đói nghèo ở vùng dân tộc thiểu số còn cao. Thực trạng giáo dục, đào tạo, khoa học và công nghệ còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đây là những trở ngại để đất nước có thể phát triển nhanh và bền vững. Cùng với đó là: “Xu hướng già hoá dân số nhanh; tốc độ công nghiệp hoá, đô thị hoá tăng mạnh; đặc biệt biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh gay gắt, phức tạp... ngày càng tác động mạnh đến sự phát triển của đất nước”.

Trên trường quốc tế, thế giới đang trải qua những biến động lớn, diễn biến rất nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo, đặt ra nhiều thách thức đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN hiện nay. Phong trào Cộng sản và công nhân quốc tế mới bước đầu phục hồi. Những nước đi theo con đường XHCN, phong trào Cộng sản và cánh tả còn gặp nhiều khó khăn, bị các thế lực thù địch tiếp tục chống phá. Cuộc đấu tranh giai cấp và đấu tranh dân tộc vẫn diễn biến phức tạp. Các nước đang phát triển, chậm phát triển phải tiến hành cuộc đấu tranh khó khăn, phức tạp chống nghèo nàn, lạc hậu, chống mọi sự can thiệp chính trị cường quyền, áp đặt và xâm lược từ bên ngoài để bảo vệ độc lập, chủ quyền quốc gia. Những biến động phức tạp của tình hình thế giới, những khó khăn trong quá trình xây dựng CNXH nước ta, đã tác động đến tư tưởng, tình cảm của một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân, ảnh hưởng tới công cuộc xây dựng CNXH. Một số cán bộ, đảng viên và nhân dân có tâm trạng hoài nghi, hoang mang, dao động.

Các mâu thuẫn cơ bản của thời đại vẫn biểu hiện dưới những hình thức và mức độ khác nhau. Hoà bình, hợp tác và phát triển là xu thế lớn nhưng tình hình thế giới có những diễn biến mới, tiềm ẩn nhiều bất trắc khó lường. Những căng thẳng, xung đột dân tộc, tôn giáo, ly khai, chiến tranh cục bộ, tranh chấp lãnh thổ, biển đảo, can thiệp, lật đổ, khủng bố vẫn gia tăng. Chủ nghĩa tư bản đã có những điều chỉnh, thích nghi và còn tiềm năng phát triển, nhưng những mâu thuẫn cơ bản của chủ nghĩa tư bản, nhất là mâu thuẫn giữa tính chất xã hội hóa ngày càng cao của lực lượng sản xuất với chế độ chiếm hữu tư bản tư nhân ngày càng trở nên sâu sắc. Suy thoái kinh tế, khủng hoảng chính trị - xã hội tiếp tục xảy ra ở nhiều nơi. Trật tự thế giới đa cực ngày càng rõ hơn. Nhiều nước lớn thực thi chính trị cường quyền, đã và đang chi phối các quan hệ quốc tế. Toàn cầu hóa, hội nhập và cách mạng khoa học công nghệ mở ra cơ hội phát triển cho các nước nhưng cũng tạo ra sự cạnh tranh gay gắt trên tất cả các lĩnh vực giữa các nước. Sự cạnh tranh về kinh tế, thương mại, tranh giành các nguồn tài nguyên, năng lượng, thị trường, công nghệ, nguồn vốn, nguồn nhân lực chất lượng cao... giữa các nước ngày càng mạnh mẽ. Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có Đông Nam Á tiếp tục phát triển năng động và gia tăng vị thế kinh tế trên thế giới nhưng tiềm ẩn những yếu tố mất ổn định, như tranh chấp chủ quyền biển, đảo, tài nguyên... ngày càng phức tạp.

Mặt khác, thế giới đang đứng trước những vấn đề toàn cầu và an ninh phi truyền thống phức tạp, liên quan đến vận mệnh loài người và tất cả các quốc gia. Đó là các vấn đề: giữ gìn hòa bình, xóa bỏ chiến tranh và bạo lực, khủng hoảng nhân đạo, khủng bố, đói nghèo, bảo vệ môi trường và biến đổi khí hậu toàn cầu, sự bùng nổ dân số, dịch bệnh hiểm nghèo, an ninh lương thực v.v. Vì thế, đòi hỏi các quốc gia, trong đó có Việt Nam, phải có sự hợp tác và trách nhiệm của tất cả các quốc gia, dân tộc trong giải quyết những vấn đề toàn cầu. Có điều, chế độ chính trị và lợi ích của mỗi nước khác nhau đã chi phối đến việc giải quyết tình hình vì lợi ích quốc gia dân tộc.

Như vậy, nước ta đang quá độ đi lên CNXH với nhiều thời cơ, thuận lợi lớn đan xen với không ít khó khăn, thách thức, đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới nặng nề, phức tạp hơn đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Do đó, chúng ta cần có nhận thức đúng đắn, kiên định con đường đi lên CNXH, phát huy sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng trong quá trình đi lên CNXH; tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, bảo vệ vững chắc Tổ quốc XHCN, thực hiện thắng lợi mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH./.