PHẢI CHĂNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC “THỰC CHẤT CHỈ LÀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHÔNG TƯỞNG MỚI”?

Những năm gần đây, nhất là sau khi chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô, Đông Âu rơi vào khủng hoảng sâu sắc và sụp đổ, các thế lực thù địch đã lớn tiếng công kích, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin. Họ tìm mọi cách hòng xóa bỏ chủ nghĩa xã hội hiện thực và thủ tiêu tư tưởng xã hội chủ nghĩa trong ý thức con người; cố tình gán cho C.Mác và Ph.Ăngghen - những nhà sáng lập ra chủ nghĩa xã hội khoa học đủ các tội danh, cho rằng chủ nghĩa xã hội khoa học của các ông “thực chất chỉ là chủ nghĩa xã hội không tưởng mới” mà thôi; sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu là vì đi theo một học thuyết sai lầm và đề nghị loại bỏ chủ nghĩa Mác - Lênin ra khỏi nền tảng tư tưởng của các đảng cộng sản, thay vào đó là một thứ chủ nghĩa dân tộc.

Phải chăng chủ nghĩa xã hội khoa học đã không còn sức sống?

Chúng ta biết rằng: “Hệ tư tưởng của giai cấp vô sản - học thuyết của chủ nghĩa xã hội khoa học, tức là chủ nghĩa Mác”[1] là một khoa học nghiên cứu những quy luật và những vấn đề có tính quy luật xã hội - chính trị của quá trình phát triển xã hội từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản, cùng những điều kiện, con đường và biện pháp đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động để thực hiện quá trình phát triển đó của xã hội.

Trong tiến trình phát triển của các khoa học xã hội và nhân văn, chủ nghĩa xã hội khoa học là một khoa học mới mẻ, đang trong quá trình bổ sung, phát triển, trong đó có nhiều vấn đề còn mang tính chất dự báo cần được thực tiễn kiểm nghiệm. Mặt khác, do tính chính trị - thực tiễn của nó mà ngay từ khi hình thành và trong suốt quá trình phát triển, chủ nghĩa xã hội khoa học luôn bị các thế lực thù địch phản bác, công kích từ nhiều phía hòng phủ nhận, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay của thời đại. Song mọi ý đồ phủ nhận chủ nghĩa xã hội khoa học trước đây đã bị thất bại, đang và sẽ tiếp tục thất bại.

Với bản chất cách mạng, khoa học, đồng thời mang đậm tính nhân văn sâu sắc, chủ nghĩa xã hội khoa học không thể bị phủ nhận. Trái lại, chủ nghĩa xã hội khoa học sẽ không ngừng được bổ sung, phát triển ngày càng phong phú hơn, ngày càng có giá trị khoa học và ý nghĩa thực tiễn sâu sắc hơn. Không thể vì sự sụp đổ của một số mô hình cụ thể trong hiện thực vừa qua mà cho rằng chủ nghĩa xã hội khoa học không còn sức sống. Những thành tựu của chủ nghĩa xã hội trong đời sống chính trị thế giới trước đây là không thể phủ nhận. Những sai lầm, khuyết điểm trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội có nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân rất quan trọng là nhận thức và vận dụng chưa đúng những nguyên lý của chủ nghĩa xã hội khoa học vào cuộc sống. Về điều này, chính Ph.Ăngghen đã từng nhắc nhở: đáng tiếc là người ta thường hay nghĩ rằng có thể hoàn toàn thấu đáo một lý luận mới và có thể vận dụng lý luận đó không khó khăn gì, một khi đã nắm được những nguyên tắc chủ yếu và điều đó không phải bao giờ cũng đúng. Song không thể chỉ nhìn vào những sai lầm, khuyết điểm đã qua để mà phủ nhận hoàn toàn tính tất yếu, hợp quy luật của chủ nghĩa xã hội, không thể vì những sai lầm chủ quan mà bác bỏ cả chân lý khách quan của thời đại, mà phủ nhận giá trị khoa học và ý nghĩa thực tiễn của chủ nghĩa xã hội khoa học.

Cũng không thể cho rằng các nguyên lý của chủ nghĩa xã hội khoa học là  trừu tượng quá, ít có giá trị ứng dụng trong thực tế. Lý luận đó không bao giờ là đáp án có sẵn cho mọi bài toán của lịch sử, mà chỉ đưa ra những dự báo, những quan điểm và phương pháp khoa học để giải những bài toán đó. Chính những người cộng sản và nhân dân lao động ở mỗi nước phải dựa trên cơ sở thế giới quan, phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin tự mình tìm ra những giải pháp, những đáp án để giải quyết những vấn để nảy sinh từ thực tiễn cuộc sống luôn không ngừng vận động và phát triển; đồng thời không ngừng bổ sung, phát triển hoàn thiện những nguyên lý của chủ nghĩa xã hội khoa học trong những điều kiện lịch sử mới. Cùng với sự phát triển của chủ nghĩa xã hội hiện thực, chủ nghĩa xã hội khoa học ngày càng thực sự là khoa học do vận động lịch sử sản sinh ra và tham dự vào quá trình vận động của lịch sử ấy một cách hoàn toàn tự giác, không còn tính chất lý thuyết suông nữa, khoa học đã trở thành khoa học cách mạng như C.Mác và Ph.Ăngghen đã từng khẳng định. 

Những sai lầm trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội trong những năm vừa qua là một thực tế làm cho thành quả của chủ nghĩa xã hội bị hạn chế, tính ưu việt của chủ nghĩa xã hiện thực bị nghi ngờ. Sự tích tụ của những sai lầm đã làm cho chủ nghĩa xã hội lâm vào khủng hoảng nghiêm trọng và sụp đổ ở Liên Xô và Đông Âu. Như vậy, sự khủng hoảng, đổ vỡ của chủ nghĩa xã hội hiện thực không phải bắt nguồn từ bản chất của chủ nghĩa xã hội, từ nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ nghĩa xã hội khoa học. Mà nó bắt nguồn từ những khó khăn trong việc tìm kiếm những hình thức, phương pháp xây dựng xã hội mới chưa từng có trong lịch sử, từ những sai lầm ấu trĩ, non nớt của các cơ quan lãnh đạo, tổ chức, quản lý; những người lãnh đạo đã vận dụng không đúng đắn, thậm chí đã vi phạm những nguyên lý, nguyên tắc của chủ nghĩa Mác - Lênin, của chủ nghĩa xã hội khoa học trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội hiện thực. Sự khủng hoảng, sụp đổ của chủ nghĩa xã hội hiện thực chắc chắn không phải là vô ích, sẽ giúp những người cộng sản chân chính rút ra được những bài học kinh nghiệm về sự tiếp thu, vận dụng sáng tạo lý luận chủ nghĩa xã hội khoa học vào quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở mỗi nước.

Từ tình trạng khủng hoảng, sụp đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở các nước Liên Xô và Đông Âu từ cuối những năm 80 của thế kỷ trước, dưới sự lãnh đạo của các đảng cộng sản, các nước xã hội chủ nghĩa đã nhận thức rõ hơn về con đường tiếp tục xây dựng chủ nghĩa xã hội là tất yếu cần phải cải tổ, cải cách, đổi mới. Trong quá trình cải tổ, cải cách và đổi mới, những nhận thức mới về chủ nghĩa xã hội đã được các nước nêu lên và vận dụng trong thực tiễn đã có được những thành công. Quá trình đổi mới xây dựng chủ nghĩa xã hội đến nay cho thấy, nước nào biết vận dụng sáng tạo những nguyên tắc, nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, của chủ nghĩa xã hội khoa học thì hạn chế được những khuyết tật, giữ vững được chủ nghĩa xã hội, tháo gỡ được những khó khăn, vướng mắc và đạt được những kết quả nhất định trong xây dựng xã hội mới. Ngược lại, nước nào tiếp tục xa rời, đi ngược lại những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa xã hội khoa học, không chịu tiếp thu những bài học đã rút ra từ trong khủng hoảng trước đây, cố đi tìm những giải pháp xa rời thực tiễn, theo những quan điểm cơ hội xét lại, thì ở đó xã hội sẽ ngày càng mất ổn định, khủng hoảng sẽ ngày càng sâu sắc và đưa đến tan vỡ chế độ xã hội chủ nghĩa.

Với cách mạng Việt Nam, trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam luôn trung thành và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa xã hội khoa học đề ra đường lối chiến lược và sách lược đúng đắn, góp phần làm phong phú thêm kho tàng lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin nói chung và chủ nghĩa xã hội khoa học nói riêng. Đi theo con đường mà Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng, nhân dân ta đã lựa chọn, đất nước ta đã giành được những thành tựu to lớn và những bước tiến quan trọng: hoàn thành sự nghiệp giải phóng dân tộc, cả nước thống nhất đi lên chủ nghĩa xã hội, làm tròn nghĩa vụ quốc tế đối với các nước anh em.

Quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội, Đảng ta đã có nhiều cố gắng nghiên cứu, vận dụng những nguyên lý, lý luận chủ nghĩa xã hội khoa học vào thực tiễn hoàn cảnh Việt Nam, đề ra chủ trương, đường lối đúng đắn, độc lập, tự chủ để xây dựng chủ nghĩa xã hội. Kết quả đã thu được những thành tựu quan trọng trên các mặt kinh tế, chính trị, văn hóa tư tưởng, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được từng bước cải thiện, quốc phòng, an ninh vững chắc, quan hệ đối ngoại ngày càng rộng mở, tạo ra thế và lực mới cho đất nước. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội, chúng ta cũng không tránh khỏi những sai lầm, khuyết điểm. Những sai lầm đó đã được Đảng ta phân tích, làm rõ với thái độ nghiêm túc, thẳng thắn nhìn thẳng vào sự thật, tìm ra nguyên nhân và giải pháp khắc phục có hiệu quả; rút ra những bài học kinh nghiệm trong quá lãnh đạo cách mạng nói chung và trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội nói riêng. Với chủ trương, đường lối đổi mới toàn diện: đổi mới nhận thức về chủ nghĩa xã hội, đổi mới hoạt động thực tiễn trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, đổi mới mọi mặt công tác lãnh đạo và quản lý… Trong quá trình đổi mới luôn giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, trung thành và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa            Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng đối với xã hội. Về phương pháp, Đảng ta giữ vững tư duy độc lập, tự chủ trong xây dựng đường lối, chính sách đổi mới và xác định hình thức, bước đi phù hợp với đặc điểm tình hình của đất nước. Với tinh thần ấy, Đại hội lần thứ XI của Đảng đã chỉ rõ: “Kiên trì chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vận dụng sáng tạo và phát triển phù hợp với thực tiễn Việt Nam… Kiên định đường lối đổi mới, chống giáo điều, bảo thủ trì trệ, chủ quan, nóng vội, đổi mới vô nguyên tắc”; “Tăng cường nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, làm sáng tỏ một số vấn đề về đảng cầm quyền, về chủ nghĩa xã hội, về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta và những vấn đề nảy sinh trong quá trình đổi mới, không ngừng phát triển lý luận, đề ra đường lối và chủ trương đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước; khắc phục một số mặt lạc hậu, yếu kém của công tác nghiên cứu lý luận”[2].

Với niềm tin có căn cứ khoa học, từ thắng lợi của sự nghiệp đổi mới đất nước đã và đang đạt được, chúng ta khẳng định: kiên trì con đường xã hội chủ nghĩa là sự lựa chọn đúng đắn duy nhất của cách mạng Việt Nam. Chỉ có chủ nghĩa xã hội mới bảo đảm độc lập, tự do cho dân tộc và ấm no hạnh phúc thực sự cho nhân dân, mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” ở nước ta mới được thực hiện. Đó là hiện thực đanh thép chứ không thể giả định khác thế. Công cuộc đổi mới đất nước ta những năm qua sở dĩ đạt được những thành tựu to lớn và quan trọng bởi vì Đảng ta kiên trì chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động. Chỉ từng ấy vấn đề cũng đã cho thấy giá trị và sức sống của chủ nghĩa xã hội khoa học đã từng cần thiết cho cách mạng thế giới và cách mạng Việt Nam như thế nào, chứ hoàn toàn không phải “thực chất chỉ là chủ nghĩa xã hội không tưởng mới” như một số người đang cố tình mưu toan hạ thấp, xuyên tạc và phủ nhận./.

---

[1] V.I.Lênin, Toàn tập, tập 6, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, tr. 336.

[2] Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr. 255 - 256.