VÌ SAO NÓI SỰ HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN CỦA PHONG TRÀO CỘNG SẢN VÀ CÔNG NHÂN QUỐC TẾ LUÔN GẮN VỚI ĐẤU TRANH CHỐNG CHỦ NGHĨA CƠ HỘI - XÉT LẠI?

Quá trình hình thành, phát triển phong trào cộng sản và công nhân quốc tế luôn gắn liền với đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội - xét lại, chủ nghĩa chống cộng là một trong những vấn đề có tính quy luật, bởi vì:

Về khách quan, trong quá trình phát triển, giai cấp công nhân là sản phẩm của nền đại công nghiệp đã thu nạp mọi thành phần trong xã hội vào đội ngũ của mình. Những tân binh đó chưa gột rửa được gốc rễ thành phần xuất thân nên bị lung lạc, lay chuyển và biến thành tay sai cho giai cấp tư sản. Do chính sách hai mặt của kẻ thù (cây gậy và củ cà rốt), dùng quyền lực để ép buộc, đàn áp và dùng lời lẽ để dụ dỗ, mua chuộc một bộ phận tầng lớp công nhân quý tộc, “cổ trắng, cổ cồn”, biến bộ phận này thành “kẻ đầy tớ giữ nhà” cho giai cấp tư sản, phá hoại phong trào cộng sản  và công nhân quốc tế.

Bên cạnh đó, trong những điều kiện lịch sử cụ thể, khi giai cấp tư sản còn đóng vai trò tiến bộ, chủ nghĩa tư bản phát triển trong điều kiện tương đối hoà bình, các hình thức đấu tranh nghị trường công khai, hợp pháp ít nhiều mang lại hiệu quả cho phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, làm cho một số lãnh tụ phong trào công nhân say sưa và tuyệt đối hoá những hình thức đấu tranh đó, dẫn đến vô tình hay hữu ý rơi vào những quan điểm tả, hữu khuynh trong quá trình lãnh đạo cách mạng và phải trả bằng những giá đắt.

Về mặt chủ quan: Trước hết là do các đảng cộng sản và công nhân đánh giá không đúng tình hình thế giới, khu vực, trong nước và âm mưu thủ đoạn của kẻ thù, từ đó đưa ra đường lối lúc tả, lúc hữu làm tổn thất cho cách mạng. Trước những bước ngoặt của lịch sử, các đảng cộng sản và công nhân không nhận thức đúng để có chiến lược, sách lược kịp thời. Trong công tác xây dựng đảng không tuân thủ những nguyên tắc mác xít mà học thuyết xây dựng đảng kiểu mới của V.I.Lênin đã đề ra; sai lầm trong công tác tổ chức, cán bộ và sự rèn luyện, tu dưỡng của đội ngũ cán bộ, đảng viên không thường xuyên, nghiêm túc. Họ đã không gạt bỏ được những tàn dư tư tưởng tiểu tư sản, không chiến thắng được chính mình nên đã gục ngã trước cám dỗ và những viên đạn bọc đường của kẻ thù.

Về phía giai cấp công nhân, là cơ sở chính trị- xã hội của đảng cộng sản, nhưng do điều kiện cuộc sống, lao động vất vả, một bộ phận không được giáo dục chủ nghĩa  Mác - Lênin đầy đủ, không được giác ngộ sứ mệnh lịch sử của mình, bị kẻ thù mua chuộc, lôi kéo, chia rẽ, mất đoàn kết làm cho phong trào công nhân suy yếu và rơi vào các khuynh hướng cơ hội tả khuynh hoặc hữu khuynh.

Ngoài ra, bên cạnh góc độ tiếp cận trên, còn có phương pháp tiếp cận chủ nghĩa cơ hội - xét lại dưới từ nguồn gốc kinh tế, lịch sử và xã hội. Song, dù tiếp cận dưới góc độ nào thì chủ nghĩa cơ hội - xét lại xuất hiện đều có nguồn gốc bên ngoài, bên trong; nguồn gốc khách quan và chủ quan của nó. Sự ra đời, tồn tại, phát triển của chủ nghĩa cơ hội - xét lại phản ánh tính chất đấu tranh gay go, quyết liệt giữa giai cấp công nhân và giai cấp tư sản ngay trong phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Sự xuất hiện chủ nghĩa cơ hội, xét lại và tác hại của nó đến đâu tùy thuộc vào sự phát triển phong trào cách mạng, của mỗi đảng cộng sản và công nhân ở những thời điểm lịch sử, cụ thể.