ĐẶC ĐIỂM CỦA VÙNG DÂN TỘC TÂY BẮC Ở VIỆT NAM

Tây Bắc là vùng miền núi phía Tây của miền Bắc Việt Nam, có chung đường biên giới với Lào và Trung Quốc, gồm các tỉnh Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu, Điện Biên, Lào Cai, Yên Bái. Nơi đây có địa hình rừng núi hiểm trở. Thời Pháp thuộc đã lập ra xứ Thái tự trị ở Tây Bắc. Năm 1955, khu tự trị Thái - Mèo được thành lập, gồm 3 tỉnh Lai Châu, Sơn La, Nghĩa Lộ; năm 1962 đổi tên thành Khu tự trị Tây Bắc. Tây Bắc là vùng chiến khu cách mạng, giàu truyền thống yêu nước. Thời kháng chiến chống Pháp đã diễn ra nhiều trận đánh, chiến dịch quân sự ác liệt, đỉnh cao là chiến dịch Điện Biên Phủ. Năm 1975, khu tự trị đã giải thể.

Tây Bắc là địa bàn cư trú lâu đời của hơn 30 tộc người như: Thái, Mường, Hmông, Dao, Kinh, Hoa, Khơ-mú, La ha, Xinh-mun, Lào, Lự, Hà Nhì, Kháng, La Hủ, Si La, Phù Lá, Bố Y, Mảng, Giáy... Trong đó, người Thái có dân số lớn nhất. Ngoài ra, còn có một bộ phận người Kinh vốn là con cháu của nghĩa quân Hoàng Công Chất đã sống lâu đời ở đây và một bộ phận người Hoa, vốn là dòng dõi quân Lưu Vĩnh Phúc thời nhà Thanh chạy sang.

Tây Bắc là vùng phân bố dân cư tiêu biểu theo độ cao địa hình rất rõ rệt. Cư dân cổ truyền, những chủ nhân từ xa xưa của Tây Bắc đều làm nông nghiệp với hai loại hình: ruộng nước ở thung lũng và nương rẫy ở sườn núi.

Ở Tây Bắc, mỗi tộc người đều có nền văn hóa mang bản sắc riêng nhưng nổi bật là không gian văn hóa Thái với tiếng Thái làm phương tiện giao tiếp trong vùng, múa xòe, dệt vải, nhà sàn... Người Kháng có tục uống nước bằng mũi (Ta mui), giỏi làm thuyền độc mộc. Người La Ha được coi là chủ nhân trống đồng ở trong vùng, nổi tiếng về hội lễ "Mừng mùa măng mọc". Mỗi dân tộc trong vùng đều có một kho tàng văn hóa dân gian đủ thể loại. Ở một số dân tộc có cả truyện thơ dài hàng ngàn câu như Tiễn dặn người yêu (Thái), Tiếng hát làm dâu (Hmông), Vườn hoa núi Cối (Mường) v.v... Người Hmông nổi tiếng về các điệu múa khèn của nam giới. Người La Ha có điệu múa Tăng bu; người Mường có điệu múa bông... Các dân tộc Tây Bắc có một hệ nhạc cụ hơi được cả nước biết đến như Pí pặp, khèn bè Thái, sáo và khèn Hmông, tính tảu Thái, đống ôi Mường, chưn may Khơ-mú, đàn ba dây Hà Nhì. Việc trang trí trang phục, đồ dùng có nét chung là thích sử dụng các gam màu nóng với họa tiết, bố cục, phối màu phong phú, thể hiện ở chiếc khăn piêu Thái, mặt chăn Mường, điểm màn Kháng, bộ nữ phục Hmông, Lô Lô, Dao Đỏ.

Hiện nay, Tây Bắc chiếm gần 1/3 diện tích cả nước với gần 10 triệu dân, là địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh; là nơi có nhiều tiềm năng, lợi thế về tài nguyên khoáng sản, du lịch, kinh tế cửa khẩu, thu hút đầu tư, và đang là điểm đầu tư sản xuất, kinh doanh của nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước.