MỐI QUAN HỆ GIỮA MẠNG XÃ HỘI (FACEBOOK) VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA NÓ TỚI DƯ LUẬN XÃ HỘI

Trong bối cảnh hiện nay, lập một trang facebook cá nhân không có gì khó khăn. Phương tiện truy cập các trang facebook kiểu này là dễ dàng không đòi hỏi trang bị phức tạp và tốn kém. Một chiếc điện thoại di động thông minh (smart phone)  là có thể truy cập facebook. Facebook chính là công cụ đắc lực để công chúng thực hiện quyền tự do ngôn luận. Facebook có thể cung cấp thông tin cho công chúng phán xét, đánh giá; là diễn đàn ngôn luận công khai;là công cụ để điều tra và định hướng dư luận xã hội.

          1. Facebook cung cấp thông tin cho dư luận xã hội phán xét, đánh giá

          Facebook cung cấp thông tin, truyền tải kịp thời và đầy đủ thông tin về các mặt, các lĩnh vực của đời sống xã hội. Việc đáp ứng nhu cầu và sở thích thông tin công chúng được coi là tiền đề cơ bản của facebook. Các loại hình thông tin được đăng tải trên facebook ngày một phong phú, đa dạng bao gồm nhiều vấn đề quan trọng của xã hội như: kinh tế, chính trị, thể thao, văn hóa, giải trí .... Mặc dù tính khách quan và chân thực của thông tin trên facebook cần phải được kiểm chứng tuy nhiên dù ít hay nhiều những thông tin trên facebook cũng có ý nghĩa trong việc hình thành dư luận xã hội, tạo tiền đề cơ bản cho việc phán xét, đánh giá. Nói cách khác facebook chính là công cụ truyền tải thông tin từ các phương tiện truyền thông khác đến với công chúng. Những thông tin được kiểm chứng sẽ giúp cho việc hình thành dư luận xã hội. Những thông tin không được kiểm chứng từ trên facebook hay những thông tin đùa vui trên facebook cũng góp phần ảnh hưởng đến việc hình thành dư luận xã hội xấu, gây hoang mang trong các tầng lớp nhân dân.      

          2. Facebook tạo ra diễn đàn ngôn luận công khai

          Facebook là diễn đàn ngôn luận công khai. Nhu cầu được bàn bạc thảo luận các vấn đề chính trị - xã hội vừa thể hiện trách nhiệm công dân, vừa là sự thể hiện cái tôi của con người có ở bất kỳ thời đại nào. Facebook có chức năng truyền tải thông tin về các ý kiến phán xét, đánh giá thái độ của công chúng đối với các sự kiện, hiện tượng diễn ra trong đời sống xã hội thông qua các nút bấm biểu hiện thái độ như “like”, “comment” và “share”. Công chúng có thể dễ dàng chia sẻ thái độ, ý kiến của mình trên facebook. Ví dụ: trước những thông tin về sự kiện diễn ra ngày 4/12/2013 tại vòng xoay Tam Hiệp (Tp. Biên Hòa – Đồng Nai), một chiếc xe tải chở 1.500 thùng bia bị tai nạn, hàng trăm người dân qua đường và sống gần đó lao vào nhặt bia mang về; có người còn lôi cả xe ba gác xông và cướp. Hình ảnh của vụ việc được đính kèm và đăng trên facebook. Ngay lập tức trên facebook đã xuất hiện những ý kiến đánh giá về vụ việc từ nhiều đối tượng khác nhau, người thì bày tỏ thái độ thích thú khi bấp “like”, người phản đối hành động này thì viết ngay comment phê phán, người muốn nhiều người biết được thông tin này thì bấm “share” để nhiều bạn bè mình được biết.

          3. Facebook là phương tiện để điều tra dư luận xã hội

          Việc sử dụng facebook làm phương tiện để điều tra dư luận xã hội đã được nhiều quốc gia trên thế giới sử dụng đặc biệt là Mỹ. Phiếu câu hỏi điều tra dư luận xã hội định lượng được thiết kế online và đăng tải trên trang facebook. Sử dụng phương pháp này có ưu điểm rõ ràng là thông tin thu được là rất nhanh, tiết kiệm được thời gian và tiền bạc. Tuy nhiên, điều tra dư luận xã hội bằng facebook có thể dẫn đến việc mẫu nghiên cứu sẽ bị lệch. Ở Việt Nam, phương pháp này chủ yếu được sử dụng cho lĩnh vực maketing, chưa có nhiều điều tra dư luận xã hội thông qua Facebook. Hiện nay, Viện Nghiên cứu Dư luận xã hội đang sử dụng công cụ Facebook để thu thập, tổng hợp các bình luận của người sử dụng về những vấn đề cụ thể.

          4. Facebook góp phần định hình dư luận xã hội

          Facebook có thể được sử dụng  như một công cụ truyền thông để định hình dư luận xã hội. Tuy nhiên, những thông tin được đăng tải trên facebook phải có sự kiểm chứng tính xác thực. Đặc biệt, khi các sự kiện diễn ra có tầm quan trọng và liên quan đến lợi ích của đất nước, của dân tộc, đụng chạm đến các giá trị xã hội cơ bản gây bức xúc dư luận xã hội. Ví dụ: Vụ án cướp tiệm vàng ở Bắc Giang do tội phạm Lê Văn Luyện gây ra, đã gây xôn xao dư luận. Các trang mạng xã hội trong đó có facebook đã đăng tải đầy đủ về vụ án này. Rất nhiều ý kiến phản hồi về việc xét án, định tội danh cho Lê Văn Luyện. Với vai trò là diễn đàn thông tin vụ án được đăng tải trên facebook đã thu hút được rất nhiều sự quan tâm chú ý của công chúng. Các cơ quan chức năng đã có những động thái khi đăng, công khai, minh bạch việc xét xử và định tội Lê Văn Luyện trên facebook đã tạo cho dư luận xã hội một trạng thái an tâm, giúp ổn định xã hội, gia tăng niềm tin của công chúng với cơ quan công quyền của nhà nước.

          Nhiều cơ quan đặc biệt là cơ quan công an và quân đội đã sử dụng facebook như một công cụ để đấu tranh, phản bác các quan điểm chống, phá nhà nước Việt Nam trên mạng thông qua các bình luận, phân tích góp phần định hướng dư luận xã hội lành mạnh.

          Như vậy, có thể thấy, thông qua việc phân tích định tính bên trên cho thấy mạng xã hội Facebook đang có sự ảnh hưởng tới việc hình thành dư luận xã hội ở Việt Nam hiện nay. Với cơ chế hình thành đặc thù của dư luận xã hội và chức năng truyền thông hiệu quả của Facebook cho thấy Facebook đang có một số ảnh hưởng sau đối với dư luận xã hội: Thứ nhất, facebook cung cấp thông tin để dư luận xã hội phán xét và đánh giá. Thứ hai, facebook góp phần tạo diễn đàn ngôn luận công khai. Thứ ba, Facebook là công cụ để điều tra dư luận xã hội. Thứ tư, Facebook là công cụ để định hình dư luận xã hội. Do vậy, Facebook chính là kênh truyền thông hiệu quả nên được sử dụng trong công tác nghiên cứu, điều tra, nắm bắt dư luận xã hội trong thời gian tới.