Tình hình quan hệ dân tộc, sắc tộc trên thế giới hiện nay như thế nào?

Hiện nay, mâu thuẫn và xung đột dân tộc, sắc tộc diễn ra khắp các châu lục, mang tính toàn cầu. Từ những năm 80 thế kỷ XX trở lại đây, vấn đề dân tộc, sắc tộc nổi lên khắp nơi, không phụ thuộc vào thể chế chính trị, trình độ phát triển ở các quốc gia, hay vị trí địa lý. Trào lưu ly khai, phân lập dân tộc diễn ra mạnh mẽ đan xen cùng xu hướng liên kết.

Các “điểm nóng” dân tộc xảy ra với nhiều hình thức, cấp độ khác nhau, mang các sắc thái tộc người, dân tộc, tộc người - tôn giáo… Mâu thuẫn và xung đột đa dạng trên mọi lĩnh vực, bằng nhiều phương thức vũ trang, phi vũ trang từ xung đột hòa bình, nội chiến đến chiến tranh khu vực… nhằm tranh giành quyền lực giữa các phe phái, tranh giành lãnh thổ, biển đảo, lợi kinh tế, ảnh hưởng tôn giáo, văn hóa.

Ở châu Âu, mặc dù đang diễn ra quá trình liên minh châu Âu với sự nhất thể hóa về kinh tế, chính trị, tiền tệ... song xung đột dân tộc, sắc tộc vẫn bùng nổ ở nhiều nơi. Điển hình là sự tan vỡ của Liên bang Nam Tư, xung đột sắc tộc ở Ban Căng giữa người Xécbi với người Bôxnhia, Crôatia; sự ly khai của người Anbani ở Côxôvô; sự căng thẳng, xung đột ở Nga và các nước Liên Xô (cũ) như: tranh chấp vùng Nam Ôsêtia giữa Grudia với Nga, vùng Nagorơnưi Karabắc giữa Azecbaigian và Acmênia; Trecnhia đòi ly khai thành lập nhà nước riêng. Xung đột ở Bắc Ai Len giữa người Tin Lành với người Thiên Chúa giáo, và xứ này đòi tách khỏi Liên hiệp Anh. Phong trào ly khai ở xứ Baxcơ (Tây Ban Nha). Hiện mâu thuẫn và xung đột diễn ra gay gắt ở Ucraina.

Ở châu Á, Trung Đông đang là chảo lửa xung đột dân tộc như: phong trào đòi độc lập của người Cuốc ở Irắc, Thổ Nhĩ Kỳ; cuộc chiến hàng thập kỷ nay ở Ápganixtan giữa quân chính phủ với phe Taliban, giữa các phe phái bộ tộc địa phương; cuộc chiến tranh xung đột giữa Ixraen với Palextin và các nước Ảrập về lãnh thổ; đặc biệt là hoạt động tàn bạo của Nhà nước Hồi giáo (IS). Ở Nam Á: phong trào ly khai ở Tây Tạng (Trung Quốc); tranh chấp biên giới giữa Ấn Độ với Pakixtan. Ở Thái Lan, Philippin và Myanma, xung đột dân tộc đòi phân tách, tự trị nổi lên từ nhiều thập kỷ nay chưa được giải quyết. Các tranh chấp lãnh thổ, biển đảo đang diễn gay gắt ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Ở châu Phi, địa bàn đã gia tăng chưa từng thấy các cuộc xung đột dân tộc, sắc tộc. Hàng chục nước châu Phi chìm đắm nhiều thập kỷ trong đói nghèo, lạc hậu và xung đột dân tộc, sắc tộc. Xung đột có tính chất tộc người - tôn giáo ở Nam Xuđăng giữa người Thiên Chúa với người Hồi giáo đi đến thành lập 2 nhà nước riêng. Nội chiến ở Êtiôpia đã đi đến phân tách thành 2 quốc gia là Êtiôpia và Êtơria. Nội chiến giữa các bộ tộc ở Libi; phong trào Hồi giáo cực đoan hoạt động mạnh ở Angiêri, Xuđăng, Ai Cập, Êtiôpia.

Ở châu Mỹ và châu Đại Dương, nổi lên mâu thuẫn, xung đột giữa người dân gốc Âu di cư đến với người thổ dân. Ở Canađa, cộng đồng người nói tiếng Pháp đòi ly khai ở bang Quêbec. Vấn đề dân tộc, sắc tộc mang đặc điểm nổi bật ở châu Mỹ là xung đột tộc người - chủng tộc. Ví dụ, ở Mỹ, sự phân biệt chủng tộc giữa người da trắng và người da màu, nhất là với bộ phận người Mỹ gốc Phi đã và đang diễn ra từ nhiều thập kỷ nay. Ở Mêhicô, các bộ lạc da đỏ bị dồn vào các vùng đất hẻo lánh khô cằn đã nổi dậy ở bang Chiapat đòi ly khai. Căng thẳng trong quan hệ biên giới giữa Côlômbia với Vênêruêla.

Như vậy, các mâu thuẫn, xung đột dân tộc, sắc tộc trên thế giới rất phức tạp, căng thẳng, gây ra nhiều hậu quả hết sức nặng nề; không chỉ làm suy yếu các lực lượng cách mạng và tiến bộ, mà còn làm các quốc gia bị chia rẽ, phân lập, chìm trong nội chiến kéo dài. Hàng triệu người đã bị chết, hàng chục triệu người tị nạn do xung đột, nhất là gây ra làn sóng di cư khủng hoảng nhân đạo từ Trung Đông và Bắc Phi vào châu Âu hiện nay.