Thanh niên là trụ cột của nước nhà, chủ nhân tương lai
của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc - một
trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Chủ tịch Hồ
Chí Minh khẳng định: “Thanh niên là chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy nước
nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”; Nghị quyết
Hội nghị lần thứ VII Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) nhận định: “Thanh
niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định
tương lai, vận mệnh dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, đảm nhiệm
những công việc đòi hỏi hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng tạo”. Thực tế hơn
82 năm qua cho thấy, Đảng ta luôn coi trọng công tác thanh niên, trọng tâm là
giáo dục, bồi dưỡng thanh niên về lý tưởng, đạo đức cách mạng, nâng cao bản
lĩnh chính trị, hướng tới mục tiêu: xây dựng lớp thanh niên giàu lòng yêu nước, yêu chủ
nghĩa xã hội, có bản lĩnh chính trị, ý thức chấp hành pháp luật, có đạo đức
cách mạng và lối sống đẹp, có ước mơ, hoài bão, khát vọng đưa đất nước vươn
lên, có tri thức, sức khoẻ, kỹ năng xã hội, năng lực chuyên môn, làm chủ khoa học
công nghệ hiện đại. Mục tiêu ấy được Đảng ta cụ thể hoá trong mỗi giai
đoạn cách mạng và trở thành sứ mệnh lịch sử mang tính thời đại của thanh niên.
Điều đó được chứng minh, khi nước nhà bị họa xâm lăng, lý tưởng cách mạng mà
thanh niên hướng đến không gì khác là đấu tranh cho độc lập, tự do và thống nhất
của Tổ quốc. Ngày nay, trong thời kỳ cách mạng mới, nhiệm vụ chính trị cao cả của
thanh niên là cùng với toàn Đảng, toàn dân tộc ra sức phấn đấu vì một nước Việt
Nam
"Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh".
Nhận thức được vai trò, tầm quan trọng của thanh niên,
đồng thời quán triệt sâu sắc các quan điểm giáo dục thanh niên của Đảng và Bác
Hồ, thời gian qua, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã phát huy tốt vai trò nòng cốt trong
công tác thanh niên, cùng với các lực lượng giáo dục khác luôn kiên trì thực hiện
nhiệm vụ giúp Đảng giáo dục và rèn luyện thanh niên. Giáo dục lý tưởng, đạo đức
cách mạng cho thanh niên được triển khai thực hiện đồng bộ dưới nhiều phương thức
đa dạng và phong phú như: thông qua công tác tuyên truyền, giáo dục, quán triệt
các chủ trương, nghị quyết của Đảng, pháp luật Nhà nước; tổ chức các sinh hoạt
truyền thống, giáo dục đạo đức, lối sống,..; thông qua phong trào thi đua yêu
nước trong các cộng đồng dân cư và các phong trào hành động cách mạng của tuổi
trẻ như "Thanh niên lập nghiệp", "Tuổi trẻ giữ nước",
"Thanh niên tình nguyện", "Thi đua, tình nguyện xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc"; thông qua cá buổi sinh hoạt chính trị "Tuổi trẻ với tư tưởng
Hồ Chí Minh", "Tiếp lửa truyền thống – Mãi mãi tuổi hai mươi";
thông qua diễn đàn "Tuổi trẻ sống đẹp, sống có ích", thông qua cuộc vận
động "Tuổi trẻ Việt nam học tập và làm theo lời Bác"; thông qua công
tác tổ chức, bồi dưỡng thanh niên phấn đấu trở thành đoàn viên, qua các sinh hoạt
của chi đoàn, qua công tác đoàn kết, tập hợp thanh niên vào các tổ chức hội do
Đoàn làm nòng cốt; qua nhiệm vụ bồi dưỡng giới thiệu đoàn viên ưu tú đề nghị Đảng
xem xét kết nạp và tham gia xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị; qua việc
quản lý, giáo dục thanh thiếu nhi của gia đình, nhà trường và xã hội. Kết quả
là, cùng với những thành tựu to lớn đạt được trên lĩnh vực kinh tế-xã hội, công
tác giáo dục thanh niên đã góp phần quan trọng tạo dựng nên một lớp thanh niên
mới, tiên tiến đi đầu trên nhiều lĩnh vực, có thái độ, nhận thức tốt và ý thức
chính trị cao, có ý chí vượt qua khó khăn, vươn lên lập thân, lập nghiệp, phát
huy mạnh mẽ truyền thống xung kích, sáng tạo, xung phong tình nguyện của những
thế hệ thanh niên cách mạng lớp trước, đây thực sự là những phẩm chất nổi trội
của thanh niên ngày nay.
Tuy nhiên, trước những diễn biến phức tạp của tình
hình kinh tế, chính trị, xã hội trong khu vực và quốc tế, một bộ phận thanh
niên còn bị dao động về lập trường tư tưởng, ít quan tâm, thậm chí ngại tham
gia vào các sinh hoạt chính trị và các hoạt động xã hội, có nhận thức chính trị
giản đơn, chưa xác định được lý tưởng sống đúng đắn, coi nhẹ những giá trị truyền
thống, nhân văn cao đẹp của dân tộc, bị ảnh hưởng xấu bởi lối sống ngoại lai, sự
xâm lăng văn hoá và những tiêu cực của mặt trái cơ chế thị trường; thiếu động
cơ học tập và tính định hướng nghề nghiệp đúng đắn; tình trạng thiếu việc làm,
thu nhập thấp còn khá phổ biến; kiến thức, kỹ năng sống chưa cao; các tệ nạn xã
hội, đặc biệt là ma tuý, mại dâm,... diễn biến phức tạp đã tác động, ảnh hưởng
không nhỏ đến chất lượng nguồn nhân lực trẻ cho sự phát triển bền vững của đất
nước. Mặt khác, do tâm lý lứa tuổi, thanh niên còn thiếu bản lĩnh, kinh nghiệm
trong cuộc sống lại gặp phải những tác động to lớn từ sự thay đổi quá nhanh và
đa dạng trong quan niệm về các chuẩn giá trị xã hội và văn hoá; sự gia tăng
phân hoá giàu nghèo, sự tha hoá, biến chất trong một bộ phận cán bộ, đảng viên;
những thông tin xấu, độc hại lan truyền trên Internet, những âm mưu và hành động
chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch. Trong khi đó, năng lực cụ thể
hoá các chủ trương của Đảng, Nhà nước trong công tác giáo dục đối với thanh thiếu
nhi ở một số đơn vị còn yếu. Công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh
niên trong giai đoạn hiện nay có lúc, có nơi, có bộ phận chưa thực sự chú trọng;
chưa phát huy được sức mạnh đồng bộ của các lực lượng xã hội trong giáo dục
thanh niên. Việc nắm bắt, xử lý diễn biến tư tưởng thanh niên và thực hiện nội
dung giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng cho thanh niên của Đoàn hiệu quả còn
thấp; hình thức còn thiếu hấp dẫn; nhiều vấn đề chính đáng của thanh niên chậm
được giải quyết; việc đầu tư cho công tác giáo dục thanh niên chưa tương xứng với
yêu cầu, nhiệm vụ của tình hình...
Trong bối cảnh trên, việc tăng cường công tác thanh
niên nhằm góp phần hình thành lớp thanh
niên ưu tú trên mọi lĩnh vực, kế thừa trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng
của Đảng, của dân tộc, “vừa hồng, vừa chuyên” theo tư tưởng của Bác Hồ là
đòi hỏi và nhiệm vụ đặt ra rất cần thiết và cấp bách. Để góp phần thực hiện định
hướng đó, thiết nghĩ cần bám sát Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, Nghị quyết Đại
hội lần thứ X của Đoàn, thực hiện đồng bộ một số nội dung, biện pháp cơ bản sau
sau:
Một là, nâng cao nhận thức của toàn xã hội về sự cần
thiết phải đẩy mạnh công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng cho thanh
niên trong tình hình mới.
Đây là một
trong những nhân tố bền vững của sự nghiệp cách mạng nước ta. Bởi lẽ, thanh
niên ngày nay được sinh ra và lớn lên trong điều kiện đất nước hoà bình, được
hưởng những thành quả đấu tranh và lao động sáng tạo của các thế hệ cha anh, có
nhiều điều kiện tốt để vươn cao và xa hơn, song cũng đang đứng trước nhiều thử
thách, dễ bị mua chuộc, bị kích động… vì thế, điều cốt yếu hiện nay là cần tạo
dựng cho thanh niên ý chí tự lực, tự cường, không cam chịu đói nghèo lạc hậu,
dám tự tin vượt qua mọi khó khăn, thử thách. Nói cách khác, đó chính là quá
trình xây dựng động cơ, tạo nội lực tinh thần cho thanh niên. Đặc biệt, trong nền
kinh tế thị trường, mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế, bùng nổ thông tin mạnh mẽ
như ngày nay, việc bồi dưỡng lý tưởng, tạo dựng bản lĩnh chính trị cho thanh
niên chính là còn giúp họ biết chọn lựa, tiếp thu những tinh hoa văn hoá và
nâng cao khả năng đề kháng trước các âm mưu phá hoại, chia rẽ, lôi kéo của các
thế lực thù địch, các cám dỗ vật chất và các tệ nạn xã hội khác.
Việc bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cần được tiến hành
trên cơ sở khoa học và được triển khai thường xuyên, liên tục thông qua việc tổ
chức cho thanh niên nghiên cứu, học tập, quán triệt các chủ trương, chính sách,
đường lối của Đảng, Nhà nước, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh, triển khai học tập các bài lý luận chính trị cơ bản,...
Hai là, đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức giáo dục
lý tưởng, đạo đức cách mạng của các tổ chức Đoàn cho phù hợp với đặc điểm của từng
đối tượng thanh niên.
Trên cơ sở quy luật trưởng thành, trình độ nhận thức của
thanh, thiếu niên, nắm chắc đặc điểm tư tưởng, tâm lý của thanh niên các lứa tuổi
để thiết kế các nội dung, phương thức giáo dục một cách khoa học từ nhận thức đến
hành vi, thói quen, dẫn dắt thanh, thiếu niên trở thành công dân tích cực của
xã hội. Tiếp tục bám sát thực tiễn, bám sát thanh niên, kết hợp tốt giữa trang
bị kiến thức với trải nghiệm thực tiễn, trong đó coi trọng giáo dục thanh niên
qua thực tiễn. Tiếp tục thực hiện thật tốt Cuộc vận động “Tuổi trẻ Việt
Nam học tập và làm theo lời Bác” và chương trình “Thắp sáng ước mơ tuổi
trẻ Việt Nam vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”; với những
tiêu chí và cách làm thiết thực, hiệu quả, phù hợp với từng đối tượng thanh,
thiếu niên; xây dựng và nhân rộng được nhiều cá nhân, tập thể thanh niên tiên
tiến, là những người có đạo đức để làm gương, có trí tuệ để nhận biết, có ý chí
để vươn lên, có bản lĩnh để hội nhập, có quyết tâm để hành động; tổ chức cho
các điển hình gặp gỡ, giao lưu, trao đổi với các thanh niên khác, để truyền đi
cảm hứng phấn đấu không ngừng, luôn vươn lên khẳng định mình, không ngừng sáng
tạo cùng tạo dựng tương lai, thực hiện thắng lợi mục tiêu lý tưởng xã hội chủ
nghĩa. Nâng cao tính hấp dẫn, cụ thể, thiết thực trong công tác giáo dục chính
trị, tư tưởng cho đoàn viên thanh niên. Trọng tâm là đổi mới hình thức học tập
lý luận chính trị cơ bản, cách thức quán triệt và triển khai nghị quyết của Đảng,
của Đoàn; chú trọng giáo dục truyền thống, ý chí tự lực, tự cường, tự tôn dân tộc.
Phát huy vai trò tích cực của thanh niên trong việc kế thừa và phát huy các giá
trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đi đầu trong việc tiếp thu những
tinh hoa văn hóa nhân loại; đấu tranh bài trừ các hủ tục lạc hậu, mê tín dị
đoan, văn hóa phẩm độc hại. Tích cực tham gia xây dựng môi trường xã hội lành mạnh
cho sự phát triển toàn diện của tuổi trẻ; tăng cường đấu tranh phòng, chống mọi
hành vi vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội; nâng cao sức đề kháng của tuổi trẻ trước những hiện tượng suy thoái về đạo đức
và lối sống; phát huy tính tự giác và khả năng sáng tạo của thanh niên trong tu
dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống. Tăng cường tuyên truyền, giáo dục ý thức
trách nhiệm và nghĩa vụ bảo vệ chủ quyền, lợi ích quốc gia và kiến thức quốc
phòng, an ninh; kịp thời dự báo, nắm chắc tình hình diễn biến tư tưởng, tâm trạng
của các đối tượng thanh niên để tập hợp, phản ánh và kịp thời giải quyết các vấn
đề mới nảy sinh. Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin và truyền thông trong đổi
mới công tác giáo dục của Đoàn.
Ba là, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong công tác
giáo dục thanh niên.
Trong đó, nội dung giáo dục lý tưởng, đạo đức
cách mạng là quan trọng hàng đầu; đó cũng là nhân tố quyết định mọi thành công
trong công tác giáo dục thanh niên thời gian qua. Bài học rút ra là ở đâu cấp uỷ,
chính quyền quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sát sao thì ở đó công tác thanh niên và
giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng cho thanh niên của chúng ta có hiệu quả.
Nghị quyết XI của Đảng khẳng định: "Kết hợp và phát huy đầy đủ vai trò của
xã hội, gia đình, nhà trường, từng tập thể lao động, các đoàn thể và cộng đồng
dân cư trong việc chăm lo xây dựng con người Việt Nam giàu lòng yêu nước, có ý
thức làm chủ, trách nhiệm công dân; có trí thức, sức khỏe, lao động giỏi, sống
có văn hóa, nghĩa tình; có tinh thần quốc tế chân chính".
Trước yêu cầu nhiệm vụ công tác giáo dục thanh niên hiện nay, một mặt các cấp uỷ,
chính quyền cần tiếp tục tin tưởng ở thanh niên; mạnh dạn giao nhiệm vụ cho
thanh niên; theo dõi, giúp đỡ và tạo điều kiện để thanh niên rèn luyện, phấn đấu
trưởng thành; cổ vũ thanh niên hăng hái, tự tin tham gia thực hiện các nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị. Mặt
khác, phải tiến hành rà soát lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả giáo dục chính
trị, giáo dục đạo đức cách mạng, giáo dục chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh trong các nhà trường; quan tâm gắn kết giữa công tác giáo dục lý tưởng
cách mạng cho thanh niên với việc giải quyết các vấn đề chính đáng của thanh
niên như: học tập, việc làm, nhu cầu văn hoá, thông tin, vui chơi, giải trí...
tạo môi trường lành mạnh để thanh niên rèn luyện, cống hiến và phát triển toàn
diện. Đồng thời, tăng cường đầu tư về mọi mặt cho công tác giáo dục thanh niên,
"đề cao trách nhiệm của gia đình và xã hội phối hợp chặt chẽ với nhà trường
trong giáo dục thế hệ trẻ"
Bốn là, phát huy vai trò tự học tập, tự tu dưỡng rèn luyện lý tưởng, đạo đức
cách mạng của thanh niên.
Tự học tập, tự tu dưỡng là con đường
phát triển suốt đời của mỗi con người, đó cũng là truyền thống quý báu của dân
tộc Việt Nam. Phát huy vai trò của thanh niên trong tự học tập, tự tu dưỡng lý
tưởng, đạo đức cách mạng là biện pháp quan trọng giúp họ nhanh chóng tiến bộ,
trưởng thành. Vì vậy, cần giáo dục cho thanh niên ý thức tự học, tự thân vận động,
độc lập suy nghĩ, rèn luyện óc sáng tạo để thực hiện mục đích học tập của mình.
Coi đó là một trong những phẩm chất cần thiết của người thanh niên để chuẩn bị
hành trang cho cuộc sống, chuẩn bị cho suốt quá trình công tác. Mặt khác, dù ở
bất cứ điều kiện hoàn cảnh nào thanh niên cũng cần phải tự tin vào chính mình,
giữ vững niềm tin trong cuộc sống, vào các giá trị chân, thiện, mĩ; vượt qua mọi
khó khăn gian khổ như Bác Hồ đã dạy: "gian nan rèn luyện mới thành
công".
Cách mạng nước ta đang chuyển
sang thời kỳ mới, thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá với mục tiêu sớm
đưa đất nước cơ bản trở thành một nước công nghiệp phát triển vào năm 2020. Mục
tiêu đó đã và đang đặt ra những yêu cầu, nhiệm vụ, trọng trách nặng nề đối với
thế hệ trẻ hôm nay. Để kế tục xứng đáng sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và
dân tộc ta, tuổi trẻ Việt Nam và Đoàn TNCS Hồ Chí Minh sẽ ra sức rèn luyện, trau
dồi lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; ra sức thi đua trong học tập,
lao động; đoàn kết, xung kích, sáng tạo trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc. quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng, Nghị
quyết lần thứ X của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, góp phần thiết thực vào chiến lược
con người của Đảng ta trong thời kỳ cách mạng mới.