Sự ra đời của Nhà nước Xôviết là yếu tố “trụ cột” để thiết lập nền dân chủ xã hội chủ nghĩa đầu tiên trong lịch sử

       Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước Nga được xây dựng trên cơ sở hệ thống các Xôviết từ Trung ương đến địa phương, liên hệ chặt chẽ với các tổ chức quần chúng lao động. Đại hội Xôviết toàn Nga là cơ quan quyền lực tối cao có quyền lập pháp. Trong thời kỳ giữa các đại hội, quyền lực đó do Ban Chấp hành Trung ương Xôviết toàn Nga đảm nhiệm. Hội đồng các ủy viên nhân dân là cơ quan hành pháp chịu trách nhiệm trước Đại hội và Ban Chấp hành Trung ương Xôviết toàn Nga. Ở các địa phương, các Xôviết đại biểu nông dân được hợp nhất với các Xôviết đại biểu công nhân và binh lính thành các cơ quan chính quyền duy nhất. Nét nổi bật của hình thức tổ chức chính quyền mới này là sự hài hòa giữa quyền lập pháp và quyền hành pháp, dẫn tới sự thống nhất hành động giữa các cơ quan trong Nhà nước Xôviết. Đó là sự thể hiện bản chất dân chủ ưu việt của chế độ Cộng hòa Xôviết so với chế độ đại nghị tư sản đương thời trên thế giới.

      Cùng với việc xây dựng bộ máy nhà nước mới, Chính quyền Xôviết đã ban hành các sắc luật thủ tiêu những trật tự xã hội cũ như chế độ phân biệt đẳng cấp, kỳ thị dân tộc, đặc quyền của nhà thờ v.v... ban bố các quyền tự do và bình đẳng của công dân Xôviết, quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo… Ngay sau khi cách mạng thắng lợi, ngày 02 tháng 11 năm 1917, Chính phủ Xôviết đã công bố bản Tuyên ngôn về quyền của các dân tộc nước Nga. Tuyên ngôn đã xác lập những nguyên tắc pháp lý quan trọng đầu tiên về vấn đề dân tộc trong thể chế dân chủ mới ở nước Nga; xóa bỏ hoàn toàn sự phân biệt, kỳ thị và áp bức dân tộc dưới chế độ Nga Sa hoàng, xác lập những nguyên tắc dân chủ trong quan hệ dân tộc giữa nước Nga với các nước trên thế giới.

      Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước Nga được thiết lập dựa trên nền tảng vững chắc của khối liên minh công - nông, dưới sự lãnh đạo của Đảng Bônsêvích Nga. Đại hội lần thứ III Xôviết đại biểu công nhân, nông dân và binh sĩ toàn Nga đã phê chuẩn bản Tuyên ngôn về quyền lợi của nhân dân lao động và bị bóc lột. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng cho bản Hiến pháp đầu tiên của nước Nga Xôviết. Đại hội cũng thông qua quyết định lịch sử chuyển nước Cộng hòa Xôviết Nga thành nước Cộng hòa Liên bang Xôviết Nga; xác định những nguyên tắc cơ bản của thể chế Liên bang, Đảng Cộng sản Liên bang Nga trở thành đảng cầm quyền đầu tiên trên thế giới. Trên cơ sở đó, hàng loạt các nước cộng hòa tự trị được thành lập trong năm 1918 như Tuốckêxtan, các vùng Vonga, Uran và Trung Á.

       Đại hội Xôviết toàn Nga lần thứ V, đã thông qua bản Hiến pháp của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Liên bang Nga vào ngày 10/7/1918 (sau gọi là Hiến pháp năm 1918). Đây là Bản Hiến pháp xã hội chủ nghĩa đầu tiên khẳng định về mặt pháp lý thành quả của cuộc Cách mạng Tháng Mười và bản chất của chế độ mới. Nhà nước và pháp luật là nơi tập trung ý chí, quyền lực và trở thành công cụ, phương tiện làm chủ của nhân dân. Cuối năm 1922, toàn thể lãnh thổ Xôviết được giải phóng và Ngày 30/12/1922, trên cơ sở tự nguyện của các dân tộc, Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xôviết được thành lập (Liên Xô). Đồng thời, Hiến pháp của Nhà nước Liên Xô ra đời (Tháng 01/1924), khẳng định chính thể của nước này và bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở quốc gia rộng lớn này.